Produkty apteczne, czy z gabinetu kosmetycznego?
Kremy naturalne, czy ekologiczne?
Wysoka konkurencja w produkcji standardowych kosmetyków pielęgnacyjnych, kosmetyków naturalnych, dermokosmetyków, kosmeceutyków, czy eko-kosmetyków, skłania nas do refleksji, które z nich są najbardziej skuteczne i jednocześnie bezpieczne w stosowaniu. Bez względu na miejsca sprzedaży - apteka, drogeria, czy gabinet kosmetyczny, wszystkie kosmetyki podlegają takim samym przepisom prawa..
Niezależnie od określenia, jakiego użyjemy w odniesieniu do kosmetyku:
dermokosmetyk, kosmetyk apteczny, kosmetyk dla cery problemowej itp., kosmetyk może wykazywać tylko takie
działanie, jakie jest określone przepisami prawa. Preparat, który zapobiega lub leczy choroby jest
produktem leczniczym. Przed wprowadzeniem do sprzedaży, każdy produkt ma określony status
m.in. kosmetyk, lek, produkt biobójczy. Nie ma produktów, które podlegają jednocześnie przepisom prawa dotyczących dwóch różnych grup produktów, np. produktów leczniczych i kosmetyków. Produkt w obliczu prawa może być albo wyłącznie kosmetykiem albo wyłącznie lekiem.
Celem stosowania kosmetyku zgodnie z definicją kosmetyku jest pielęgnowanie skóry. Kosmetyki
generalnie nie są przeznaczone do leczenia chorób, jednakże te o dodatkowych właściwościach
wspomagają procesy leczenia. Jeżeli znajdują się w nich substancje, które można również znaleźć
w lekach, nie jest to jednoznaczne z tym, że są one lecznicze, ponieważ ważne jest też
stężenie
stosowanej substancji oraz droga podania i działanie całego preparatu.
Kosmetyki z założenia przeznaczone są do stosowania na skórę zdrową. Oczywiście niektóre kosmetyki mogą być i są stosowane w przypadku skóry zmienionej chorobowo. W wielu stanach chorobowych skóra wymaga odpowiedniej pielęgnacji. Wiadomo na przykład, że stosowanie odpowiednich preparatów pielęgnacyjnych poprawia stan bariery naskórkowej w przypadkach trądzików, czy atopowego zapalenia skóry. Bardzo często kosmetyki przeznaczone do skóry atopowej mają szczególnie dobrany skład, a do głównych składników należą związki nawilżające
i emolienty, które poprawiają stan bariery naskórkowej. Wybierając kosmetyk lub dermokosmetyk
warto więc czytać i uzyskiwać informacje na temat zalecanego zastosowania i sposobu użycia kosmetyku.
Czy kosmetyki sprzedawane w aptekach są bardziej bezpieczne niż inne? Niezależnie od miejsca
późniejszej sprzedaży, wszystkie produkty kosmetyczne podlegają tym samym przepisom ustawy o kosmetykach. Tak więc każdy kosmetyk podlega ocenie bezpieczeństwa przez wykwalifikowanego eksperta, tzw. safety assessora. Do obrotu mogą być wprowadzane wyłącznie kosmetyki, które zostały ocenione jako bezpieczne. Tym samym, w profesjonalnych placówkach konsumenckich, nie ma obawy do nabycia kosmetyków niebezpiecznych dla zdrowia. Jednocześnie określenia kosmetyków jako "bardziej bezpieczne","mniej bezpieczne" lub "niebezpieczne", związane z apteką bądź gabinetem kosmetyczno-medycznym nie mają uzasadnienia. Nie mniej jednak gwarancję bezpieczeństwa ich stosowania zapewniają profesjonalne miejsca z dodatkowym poradnictwem. Przepisy ustawy o kosmetykach nie definiują takiej kategorii kosmetyków, jak "kosmetyki apteczne". Dlatego sprzedawane w aptekach podlegają takim samym przepisom prawa jak inne kosmetyki np. dostępne w drogeriach
Oczywiście niektórzy producenci opracowują specjalne serie produktów kosmetycznych (np.
dla cery wrażliwej czy atopowej), które dostępne są tylko w aptekach. Skład tych produktów może
się różnić od pozostałych kosmetyków danej firmy, sprzedawanych w drogeriach, choćby ilością
substancji leczniczych. Jednak te różnice w miejscach docelowej sprzedaży wynikają wyłącznie
ze strategii danej firmy. W aptekach mogą być sprzedawane kosmetyki dostępne w drogeriach,
zaś kosmetyki "apteczne" są często sprzedawane w innych punktach sprzedaży detalicznej. Niezależnie od miejsca sprzedaży, charakterystyka każdego kosmetyku musi być zgodna z definicją zawartą w ustawie o kosmetykach: ,...kosmetykiem jest każda substancja lub preparat przeznaczone
do zewnętrznego kontaktu z ciałem człowieka: skórą, włosami, wargami, paznokciami, zewnętrznymi narządami płciowymi, zębami i błonami śluzowymi jamy ustnej, których wyłącznym lub podstawowym celem jest utrzymanie ich w czystości, pielęgnowanie, ochrona, perfumowanie, zmiana wyglądu ciała lub ulepszanie
jego zapachu"
Dermokosmetyki (kosmeceutyki/kosmetyki w gabinecie kosmetycznym
lub apteczne) o działaniu leczniczym służą do stosowania w gabinetach
kosmetycznych, medycyny estetycznej i medi SPA. Dermokosmetyki pielęgnując skórę w szczególny sposób, leczą widoczne zmiany na skórze np. trądzik, ale również można je stosować do pielęgnacji skóry zdrowej.
Dermokosmetyki podobnie jak wszystkie kosmetyki mogą być opracowywane we współpracy ze specjalistami z dziedziny dermatologii, alergologii, chemii i kosmetologii.
Nie decyduje to jednak o działaniu produktu lub miejscu sprzedaży kosmetyku. W aptekach dostępne są różne kosmetyki, zarówno dermokosmetyki, jak i produkty dostępne w tradycyjnych kanałach sprzedaży - jak
drogerie czy supermarkety. Istnieją oczywiście kosmetyki, które dostępne
są wyłącznie w aptekach, jednak wynika to wyłącznie ze strategii danego producenta. Producent może zdecydować o stworzeniu specjalnej linii kosmetyków dostępnych wyłącznie w aptekach, o szczególnym działaniu itp. dostępność kosmetyku w aptece nie musi więc oznaczać, że produkt można nazwać dermokosmetykiem i że ma on szczególne właściwości.
Czym więc różni się dermokosmetyk od innych kosmetyków? Nie ma jednej odpowiedzi na to pytanie. Przepisy prawa nie definiują takiej kategorii kosmetyków, zaś producenci stosują określenie dermokosmetyk
w stosunku do różnych produktów. Dermokosmetykami nazywane są produkty przeznaczone do pielęgnacji skóry problemowej lub zmienionej chorobowo (na przykład w przypadku atopowego zapalenia skóry). Niektórzy producenci nazywają dermokosmetykami kosmetyki o szczególnie efektywnym działaniu i dużej zawartości substancji aktywnych. Ich procesy produkcyjne zbliżone są bardziej do procesu wytwarzania
leku, dlatego kojarzone są najczęściej z apteką. Analizując najmodniejsze ostatnio preparaty ekologiczne, wykonane w 100% ze składników naturalnych, różnią się znacznie od kosmetyków naturalnych, które nie
zawsze mają wiele wspólnego z naturą.
Ekologiczne kremy bez konserwantów często ulegają powolnemu wchłanianiu, a kremy z dużą zawartością chemicznych penetrantów łatwo wsiąkają głęboko w skórę. Kosmetykiem naturalnym można nazwać
każdy preparat, który ma w składzie jakiekolwiek substancje pochodzenia naturalnego. Nawet jeśli poza tym zawiera całą listę chemicznych substancji. Kosmetyki oparte wyłącznie na składnikach naturalnych, ze
względu na nieprzetworzone chemicznie, często wieloskładnikowe mieszaniny stanowią ryzyko podrażnień, a nawet alergii.
Surowce roślinne - wyciągi, ekstrakty, naturalne olejki eteryczne często trudniej wystandaryzować i oczyścić. Przykładem może być
pospolity rumianek znany ze swoich właściwości przeciwzapalnych, ale zastosowanie jego wyciągu często jest przyczyną podrażnień i alergii. Tymczasem jego najbardziej aktywny składnik "bisabolol" w postaci czystej nie niesie już ryzyka reakcji niepożądanych. Zdecydowanie łatwiej jest zbadać bezpieczeństwo pojedynczych składników niż całych ich mieszanin. Trudności w ocenie dotyczą również zjawiska przetwarzalności wyciągów roślinnych. Za przykład może posłużyć woda różana - produkt naturalny, którego zapach, barwa, często również własności fizykochemiczne mogą się zmieniać co sezon w zależności od liczby dni słonecznych, średniej temperatury w różnych miesiącach w miejscu uprawy roślin. Przed takimi wyzwaniami stają wszyscy, którzy wykorzystują produkty naturalne, nie tylko producenci produktów naturalnych. Ponadto przy stosowaniu wielu wyciągów czy olejów w jednym preparacie trudno jest także przewidzieć ewentualne interakcje między składnikami, może np.: dochodzić do wytrąceń, zmiany pH, zmianie barwy czy zapachu itd.
O właściwościach toksykologicznych wielu składników roślinnych wciąż wiemy bardzo niewiele, a ich różnorodność jest ogromna. W celu uzyskania właściwości naturalnego kosmetyku , dodaje się do niego syntetyczne substancje, które najczęściej są neutralne dla skóry i poza spektakularnymi dodatkami nie przynoszą specjalnych korzyści. Przykładem mogą być kolorowe mydła z syntetycznymi dodatkami, które wysuszają skórę, ale pienią się najlepiej. A mydła naturalne, np. glicerynowe, pienią się minimalnie. Warto wiedzieć, że przy tworzeniu kosmetyków naturalnych istnieją specyficzne zagadnienia związane z bezpieczeństwem - ocena
bezpieczeństwa kompozycji zapachowych, konserwantów i barwników jest często dużo trudniejsza do przeprowadzenia.
Ilość składników naturalnych umożliwiających wytwarzanie naturalnych kosmetyków jest ograniczona. Dlatego większość kosmetyków ma specyficzny zapach i nie zawsze optymalne właściwości aplikacyjne. W kwestii bezpieczeństwa kosmetyków naturalnych powstało w mediach i wśród konsumentów wiele mitów. Zafunkcjonował wręcz
podział ""kosmetyki naturalne" bezpieczne, kosmetyki konwencjonalne - mieszaniny pełne sztucznych chemikaliów, a więc niebezpieczne - To, że produkt uzyskał certyfikaty kosmetyku naturalnego lub organicznego
nie oznacza, że jest bardziej bezpieczny, niż produkt konwencjonalny. Substancje pochodzące tylko i wyłącznie z natury nie są co do zasady bardziej bezpieczne, mniej uczulające, niż substancje syntetyczne. Stosowanie wyłącznie kosmetyków naturalnych przez osoby o cerze wrażliwej nie jest gwarancją, że u tej osoby nie wystąpi reakcja alergiczna. Surowce naturalne lub organiczne często mogą zawierać w sobie wiele
- nawet kilkadziesiąt lub kilkaset - rożnych związków i składników chemicznych. Niektóre z nich są alergenami. Na przykład
26 potencjalnych alergenów, które należy wykazywać w składzie na opakowaniu kosmetyku, to substancje naturalne, które występują w większości naturalnych olejków eterycznych i wyciągów roślinnych. Należy zatem pamiętać, że kosmetyki naturalne również mogą uczulać!
W odpowiedzi na dylemat wyższości produktów aptecznych nad innymi, czy też preparatów ekologicznych nad naturalnymi, najważniejsza jest nasza własna ocena rezultatów pozyskiwanych z wybranych kosmetyków, jak również profesjonalne poradnictwo.
